Skolyoz nedir?
Skolyoz, omurganın anormal yanal eğriliğidir. En sık çocukluk veya erken ergenlik döneminde teşhis edilir. Omurganın normal kıvrımları “sagital” düzlemde servikal, torasik ve lomber bölgelerde oluşur. Bu doğal eğriler, başı pelvis üzerinde konumlandırır ve hareket sırasında mekanik stresi dağıtmak için amortisör görevi görür. Skolyoz genellikle “koronal” (ön) düzlemde spinal eğrilik olarak tanımlanır. Eğrilik derecesi koronal düzlemde ölçülürken, skolyoz aslında daha karmaşık, aşağıdaki düzlemleri içeren üç boyutlu bir problemdir:
- Koronal düzlem
- Sagital düzlem
- Eksenel düzlem
Koronal düzlem, baştan ayağa ve omuzlara paralel, vücudu ön (ön) ve arka (arka) bölümlere ayıran dikey bir düzlemdir. Sagital düzlem vücudu sağ ve sol olarak ikiye ayırır. Eksenel düzlem yer düzlemine paralel ve koronal ve sagital düzlemlere dik açıdadır.
Skolyozun toplumda görülme sıklığı nedir?
Skolyoz, nüfusun yüzde 2-3’ünü veya Amerika Birleşik Devletleri’nde tahmini altı ila dokuz milyon insanı etkiler. Skolyoz bebeklik veya erken çocukluk döneminde gelişebilir. Bununla birlikte, skolyoz için birincil başlangıç yaşı 10-15’tir ve her iki cinsiyette de eşit olarak ortaya çıkar. Dişilerin tedavi gerektiren bir eğri büyüklüğüne ilerleme olasılığı sekiz kat daha fazladır. Her yıl, skolyoz hastaları özel doktor muayenehanelerine 600.000’den fazla ziyarette bulunuyor, tahminen 30.000 çocuğa korse takılıyor ve 38.000 hasta spinal füzyon ameliyatına giriyor.
Skolyozun nedeni nedir?
Skolyoz etiyolojiye göre sınıflandırılabilir: idiyopatik , konjenital veya nöromüsküler . İdiyopatik skolyoz, diğer tüm nedenler dışlandığında teşhis edilir ve tüm vakaların yaklaşık yüzde 80’ini oluşturur. Adolesan idiyopatik skolyoz en sık görülen skolyoz tipidir ve genellikle ergenlik döneminde teşhis edilir.
Konjenital skolyoz , bir veya daha fazla omurun embriyolojik malformasyonundan kaynaklanır ve omurganın herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Omurga anormallikleri omurganın eğriliğine ve diğer deformitelerine neden olur çünkü
omurganın bir bölgesi diğerlerinden daha yavaş uzar. Anormalliklerin geometrisi ve konumu, çocuk büyüdükçe skolyozun büyüklük olarak ilerleme hızını belirler. Bu anormallikler doğumda mevcut olduğundan, konjenital skolyoz genellikle idiyopatik skolyozdan daha genç yaşta tespit edilir.
Nöromusküler skolyoz , nörolojik veya kas hastalıklarına sekonder gelişen skolyozu kapsar. Buna serebral palsi, omurilik travması, kas distrofisi, spinal müsküler atrofi ve spina bifida ile ilişkili skolyoz dahildir. Bu tip skolyoz genellikle idiyopatik skolyozdan daha hızlı ilerler ve sıklıkla cerrahi tedavi gerektirir.
Skolyozun bulgu ve belirtileri nelerdir?
Skolyoz olasılığını gösterebilecek birkaç işaret vardır. Aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlasını fark ederseniz, bir ortopedi uzmanından randevu alın.
- Omuzlar düzensizdir – bir veya iki kürek kemiği dışarı çıkabilir
- Baş doğrudan pelvisin üzerinde ortalanmamıştır
- Kalçalardan biri veya her ikisi yükseltilmiş veya alışılmadık derecede yüksek
- Kaburga kafesleri farklı yüksekliklerde
- Bel düzensiz
- Omurga değişiklikleri (gamzeler, tüylü yamalar, renk anormallikleri) üzerindeki derinin görünümü veya dokusu
- Tüm vücut bir tarafa eğilir
Bir çalışmada, idiyopatik skolyozlu hastaların yaklaşık yüzde 23’ü ilk tanı anında sırt ağrısı ile başvurdu. Bu hastaların yüzde onunda spondilolistezis, siringomiyeli, gergin kord, fıtıklaşmış disk veya spinal tümör gibi altta yatan ilişkili bir durum olduğu bulundu. İdiyopatik skolyoz teşhisi konan bir hastada hafif sırt rahatsızlığından daha fazlası varsa, başka bir ağrı nedeni için kapsamlı bir değerlendirme yapılması önerilir.
Toraksın şekil ve büyüklüğündeki değişiklikler nedeniyle, idiyopatik skolyoz akciğer fonksiyonunu etkileyebilir. Hafif ila orta dereceli idiyopatik skolyozu olan hastalarda solunum fonksiyon testi ile ilgili son raporlar, pulmoner fonksiyonun azaldığını göstermiştir.
Skolyozun tanısı nasıl konur?
Skolyoz genellikle fizik muayene, röntgen, spinal radyografi, BT taraması veya MRI ile doğrulanır. Eğri, Cobb Metodu ile ölçülür ve derece sayısı ile ciddiyet açısından teşhis edilir. 10 dereceden büyük bir posterior-anterior radyografide ölçülen koronal eğriliğe dayanarak pozitif bir skolyoz teşhisi konur. Genel olarak, bir eğri 25 ila 30 dereceden büyükse anlamlı kabul edilir. 45 ila 50 dereceyi aşan eğrilikler şiddetli olarak kabul edilir ve genellikle daha agresif tedavi gerektirir.
Bazen çocuk doktorları tarafından ve ilkokul taramalarında kullanılan standart bir sınava Adam’ın İleri Eğilme Testi denir. Bu test sırasında hasta ayakları bitişik olarak öne doğru eğilir ve beli 90 derece bükülür. Bu açıdan, gövdedeki herhangi bir asimetri veya herhangi bir anormal omurga eğriliği, muayene eden kişi tarafından kolaylıkla tespit edilebilir. Bu, olası sorunları tespit edebilen, ancak deformitenin tam tipini veya ciddiyetini tam olarak belirleyemeyen basit bir başlangıç tarama testidir. Doğru ve pozitif tanı için radyografik testler gereklidir.
- Röntgen: Vücudun bir bölümünün filmini veya resmini oluşturmak için radyasyon uygulanması, omurların yapısını ve eklemlerin dış hatlarını gösterebilir. Omurganın röntgeni, diğer olası ağrı nedenlerini, yani enfeksiyonlar, kırıklar, deformiteler vb. araştırmak için elde edilir.
- Bilgisayarlı tomografi taraması (CT veya CAT taraması): Bir bilgisayar X-ışınlarını okuduktan sonra oluşturulan bir tanı görüntüsü; spinal kanalın şeklini ve boyutunu, içeriğini ve çevresindeki yapıları gösterebilir. Kemikli yapıları görselleştirmede çok iyi.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI):
Güçlü mıknatıslar ve bilgisayar teknolojisi kullanarak vücut yapılarının üç boyutlu görüntülerini üreten bir tanı testi; omurilik, sinir kökleri ve çevredeki bölgelerin yanı sıra genişleme, dejenerasyon ve şekil bozukluklarını gösterebilir.
Çocukluk dönemi Skolyozun özellikleri nasıldır?
Çocuklarda skolyoz yaşa göre sınıflandırılır: 1.) İnfantil (0 ila 3 yaş); 2.) Çocuk (3 ila 10 yıl); ve 3.) Ergen (11 yaş ve üzeri veya ergenliğin başlangıcından iskelet olgunluğuna kadar). İdiyopatik skolyoz ergenlik döneminde başvuran olguların büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır. Skolyoz, ciddiyetine ve çocuğun yaşına bağlı olarak yakın gözlem, korse ve/veya cerrahi ile yönetilir.
Konjenital skolyozlu çocuklarda, diğer konjenital anormalliklerin insidansında artış olduğu bilinmektedir. Bunlar en yaygın olarak omurilik (yüzde 20), genitoüriner sistem (yüzde 20 ila 33) ve kalp (yüzde 10 ila 15) ile ilişkilidir. Konjenital skolyoz tanısı konduğunda nörolojik, genitoüriner ve kardiyovasküler sistemlerin değerlendirilmesi önemlidir.
Yetişkinlerde Skolyozun özellikleri nelerdir?
Yetişkinlikte ortaya çıkan veya teşhis edilen skolyoz, çocukluk skolyozundan farklıdır, çünkü iskelet olgunluğuna ulaşmış hastalarda altta yatan nedenler ve tedavi hedefleri farklıdır. Skolyozlu yetişkinlerin çoğu aşağıdaki kategorilere ayrılabilir: 1.) Adolesan olarak cerrahi olarak tedavi edilen yetişkin skolyoz hastaları; 2.) Küçükken tedavi görmemiş yetişkinler; ve 3.) Dejeneratif skolyoz adı verilen bir tür skolyozu olan yetişkinler. 20 yıllık bir çalışmada, yetişkin skolyoz hastalarının yaklaşık yüzde 40’ında bir ilerleme görüldü. Bunların yüzde 10’u çok önemli bir ilerleme gösterirken, diğer yüzde 30’u genellikle yılda bir dereceden az olmak üzere çok hafif bir ilerleme yaşadı.
Dejeneratif skolyoz en sık lomber omurgada (bel) görülür ve daha çok 65 yaş ve üstü insanları etkiler. Genellikle spinal stenoz veya spinal sinirleri sıkıştıran ve normal çalışmalarını zorlaştıran spinal kanalın daralması eşlik eder. Dejeneratif skolyoz ile ilişkili sırt ağrısı genellikle yavaş yavaş başlar ve aktivite ile bağlantılıdır. Bu skolyoz formunda omurganın eğriliği genellikle nispeten küçüktür, bu nedenle cerrahi ancak konservatif yöntemler durumla ilişkili ağrıyı hafifletmediğinde tavsiye edilebilir.
Skolyozun tedavisi nasıldır?
Doğrulanmış bir skolyoz teşhisi olduğunda, tedavi seçeneklerinin belirlenmesine yardımcı olabilecek değerlendirilmesi gereken birkaç konu vardır:
- Spinal olgunluk – hastanın omurgası hala büyüyor ve değişiyor mu?
- Eğriliğin derecesi ve kapsamı – eğrilik ne kadar şiddetli ve hastanın yaşam tarzını nasıl etkiler?
- Eğriliğin yeri – bazı uzmanlara göre, torasik eğrilerin omurganın diğer bölgelerindeki eğrilere göre ilerleme olasılığı daha yüksektir.
- Eğri ilerlemesi olasılığı – ergenlik
büyüme ataklarından önce büyük eğrileri olan hastaların eğri ilerlemesi yaşama olasılığı daha yüksektir.
Bu değişkenler değerlendirildikten sonra aşağıdaki tedavi seçenekleri önerilebilir:
- Takip
- Destek
- Ameliyat
Skolyoz tedavisinde takip ne zaman yapılır?
Skolyozlu birçok çocukta, omurga eğriliği tedavi gerektirmeyecek kadar hafiftir. Bununla birlikte, doktor eğrinin artabileceğinden endişeleniyorsa, çocuğu ergenlik boyunca her dört ila altı ayda bir muayene etmek isteyebilir.
Skolyozlu yetişkinlerde, semptomlar giderek kötüleşmedikçe, genellikle her beş yılda bir X-ışınları önerilir.
Skolyoz tedavisinde destek tedavisinin yeri nedir?
Korseler sadece iskelet olgunluğuna ulaşmamış hastalarda etkilidir. Çocuk hala büyüyorsa ve eğriliği 25 derece ile 40 derece arasındaysa, eğriliğin ilerlemesini önlemek için bir korse önerilebilir. Korse tasarımında iyileştirmeler yapıldı ve yeni modeller boyun çevresine değil kolun altına yerleştirildi. Birkaç farklı tipte korse mevcuttur. Uzmanlar arasında hangi tip korsenin en etkili olduğu konusunda bazı anlaşmazlıklar olsa da, büyük araştırmalar, tam uyum ile kullanıldığında diş tellerinin skolyozlu çocukların yaklaşık yüzde 80’inde eğri ilerlemesini başarılı bir şekilde durdurduğunu göstermektedir. Optimum etkinlik için, doğru oturmasını sağlamak için korse düzenli olarak kontrol edilmelidir ve büyüme durana kadar her gün 16 ila 23 saat arasında giyilmesi gerekebilir.
Skolyoz tedavisinde ameliyat ne zaman ve nasıl yapılır?
Çocuklarda cerrahinin iki temel amacı, yetişkinlik döneminde eğriliğin ilerlemesini durdurmak ve spinal deformiteyi azaltmaktır. Çoğu uzman, yalnızca omurga eğrisi 40 dereceden büyük olduğunda ve ilerleme belirtileri olduğunda ameliyatı tavsiye eder. Bu ameliyat, duruma göre önden (önden) veya arkadan (arkadan) yaklaşımla yapılabilir.
Çocuk olarak tedavi edilen bazı yetişkinler, özellikle omurga cerrahisi prosedürlerinde büyük ilerlemeler uygulanmadan 20 ila 30 yıl önce tedavi edildiyse, revizyon cerrahisine ihtiyaç duyabilir. O zamanlar, omurganın uzun bir bölümünü
kaynaştırmak yaygındı. Omurganın birçok vertebral segmenti birbirine kaynaştığında, kalan hareketli segmentler hareketlerle ilişkili yükün ve stresin çok daha fazlasını üstlenir. Komşu segment hastalığı, spinal füzyonun üstündeki ve altındaki mobil segmentlerde zamanla dejeneratif değişikliklerin meydana geldiği süreçtir. Bu, disklerin, faset eklemlerin ve bağların ağrılı artritiyle sonuçlanabilir.
Genel olarak, omurga eğrisi 50 dereceden fazla olduğunda ve hastanın bacaklarında sinir hasarı olduğunda ve/veya bağırsak veya mesane semptomları yaşadığında yetişkinlerde ameliyat önerilebilir. Dejeneratif skolyozlu ve spinal stenozlu erişkinlerde spinal füzyonlu dekompresyon cerrahisi ve hem önden hem de arkadan cerrahi yaklaşım gerekebilir.
Dejeneratif skolyozlu yaşlı erişkinlerde bir dizi faktör cerrahiye bağlı risklerin artmasına neden olabilir. Bu faktörler şunları içerir: ileri yaş, sigara içiciliği, aşırı kilolu olma ve diğer sağlık/tıbbi problemlerin varlığı. Genel olarak, skolyozlu yaşlı erişkinlerde hem ameliyat hem de iyileşme süresinin daha uzun olması beklenir.
Posterior yaklaşım: Adolesan idiyopatik skolyoz için en sık uygulanan cerrahi, enstrümantasyon ve kemik grefti ile posterior spinal füzyonu içerir. Bu, hasta yüzüstü yatarken sırttan gerçekleştirilir. Bu ameliyat sırasında omurga sert çubuklarla düzleştirilir, ardından spinal füzyon yapılır. Spinal füzyon, iki veya daha fazla omur arasında sağlam bir birleşme oluşturan omurganın kavisli bölgesine bir kemik grefti eklenmesini içerir. Omurgaya bağlı metal çubuklar, omurga füzyonu devreye girerken omurganın düz kalmasını sağlar.
Bu prosedür genellikle çocuklarda birkaç saat sürer, ancak genellikle daha yaşlı yetişkinlerde daha uzun sürer. Teknolojideki son gelişmelerle, idiyopatik skolyozlu çoğu kişi ameliyattan sonraki bir hafta içinde taburcu edilir ve ameliyat sonrası korse gerektirmez. Çoğu hasta ameliyattan iki ila dört hafta sonra okula veya işe dönebilir ve dört ila altı ay içinde tüm ameliyat öncesi aktivitelerine devam edebilir.
Anterior yaklaşım: Ameliyat sırasında hasta yan yatar. Cerrah hastanın yan tarafında kesiler yapar, akciğeri söndürür ve omurgaya ulaşmak için bir kaburgayı çıkarır. Video yardımlı torakoskopik (VAT) cerrahi, omurganın daha iyi görüntülenmesini sağlar ve açık bir prosedürden daha az invaziv bir cerrahidir. Anterior spinal yaklaşımın çeşitli potansiyel avantajları vardır: daha iyi deformite düzeltmesi, daha hızlı hasta rehabilitasyonu, daha iyi omurga mobilizasyonu ve daha az segmentin füzyonu. Potansiyel dezavantajlar, birçok hastanın ameliyattan sonraki birkaç ay boyunca korseye ihtiyaç duymasıdır ve bu yaklaşımın daha yüksek bir morbidite riski vardır – ancak KDV ikincisini azaltmaya yardımcı olmuştur.
Dekompresif laminektomi: Omurların laminaları (çatı) sinirlere daha fazla yer açmak için çıkarılır. Skolyoz ve spinal stenoz mevcut olduğunda, spinal enstrümantasyonlu veya onsuz spinal füzyon sıklıkla önerilir. Füzyonu arttırmak ve omurganın dengesiz bölgelerini desteklemek için çeşitli cihazlar (vidalar veya çubuklar gibi) kullanılabilir.
Minimal invaziv cerrahi (MIS) : Füzyon bazen MIS yoluyla daha küçük insizyonlar yoluyla gerçekleştirilebilir. Gelişmiş floroskopi (ameliyat sırasında röntgen görüntüleme) ve endoskopi (kamera teknolojisi) kullanımı, MIS yaklaşımını mümkün kılarken doku travmasını en aza indirerek insizyonların ve donanım yerleşiminin doğruluğunu artırdı. Tüm vakaların bu şekilde tedavi edilemeyeceğini ve kullanılan cerrahi yönteme bir takım faktörlerin katkıda bulunduğunu akılda tutmak önemlidir.
Ameliyatın faydaları her zaman risklerine karşı dikkatli bir şekilde tartılmalıdır. Skolyoz hastalarının büyük bir yüzdesi ameliyattan fayda görse de, ameliyatın her bireyde eğriliğin ilerlemesini ve semptomlarını durduracağının garantisi yoktur.